Kaligrafi sanatı ile hat sanatı birbirine çok benzeyen ama bazı noktalarda birbirinden ayrılan iki farklı sanat dalıdır. Bu iki sanat dalını ayıran çok önemli bir husus vardır.
Kaligrafi sanatında yazının içeriğinden ziyade görsel açıdan yazının formuna dikkat çekilir. İçerik ne olursa olsun, yazının güzel olması en öncelikli şeydir. Ancak hat sanatında durum bu şekilde değildir. Yazının içeriği ile yazının formu birbirinden ayrı düşünülemez. Yazının formunun önemli olması kaligrafi sanatı ile benzeşiyor olsa da, bu formun yazı içeriğini ne kadar ve ne şekilde güzel yansıttığı hat sanatında çok önemlidir.
Bunların yanı sıra, hat sanatında yazının bütünlüğü ön plandadır ve önemlidir. Uyum ve bütünlük yazının içeriğinde aranır. Ancak kaligrafi sanatında harflerin anatomik yapısı ve bunların uyumu ön plandadır. Yani yazının içeriği bütünsel olarak hat sanatındaki kadar dikkate değer değildir.
Hat Sanatının İslam Toplumlarındaki Yeri
Hat sanatı, geçmişi oldukça eskiye dayanan ve özellikle de İslam toplumlarında öne çıkan bir sanat dalıdır. Özellikle İslam devletlerinde öne çıkmasının en önemli sebebi, geçmiş dönemlerde cahiliye dönemi olarak adlandırılan dönemde, bir şeyin tasvirinin yapılması hoş karşılanmazdı. Bu nedenle, hat sanatında bir tasvir olmadığından dolayı İslam toplumlarında diğer sanat dallarına göre çok daha fazla tutulmuştur. Tabi ki bununla birlikte, İslam toplumlarında Kuran ayetlerinin ve keza hadislerin yazıya dökülmesini en güzel şekilde yansıtan kuşkusuz ki hat sanatıydı. Bu nedenle de, bu toplumlarda dini duyguların da baskın gelmesi ile birlikte, hat sanatını çok önemli bir noktaya taşımıştır.
Kaligrafik çalışmalarda da hat sanatında da öncelikli olarak kağıt üzerine yapılan çalışmalar öne çıkmıştır. Ancak İslam toplumlarında hat sanatını icra eden hattatlar, Kuran ayetleri ve hadislerini nasıl ki kağıt üzerine ilmek ilmek işlemişlerse aynı şekilde cami duvarlarına ve kutsal mekanlara da hat sanatını işlemişlerdir. Geçmiş dönemlerde hattatların yapmış olduğu bu sanat eserlerinden halen varlığını koruyanlar ve çok güzel örnekleri mevcuttur. Özellikle de Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle, dünyadaki en iyi hat sanatı eserleri ortaya konulmuştur.