Evrim çok yavaş işleyen bir süreç ve çok uzun bir yol. Pek çok nesil için artık işlevini yitirse dahi hala süren özellikler devam ediyor. Bu ”evrimsel atıklar” ya da artakalan diye de ifade edebileceğimiz özellikler insanlar için de söz konusu. Vücudumuz aslında bir evrim tarihi müzesi bile diyebiliriz.
Peki bu özellikler artık gereksiz olmasına rağmen neden hala vücudumuzda? Bu sorunun cevabı evrimin aşamalı bir süreç olması.
Nesilden nesile bu özelliklerin devam etmesinin nedeni bazen yeterince doğal seleksiyon baskısının olmaması.Peki o halde bir zamanlar bir işlevi olan ancak şimdi gerek duymadığımız özelliklerimiz neler?
Palmaris Longus Kası
İnsanların %18’inde artık bu kaslar görünmüyor. Olmaması da asla bir eksiklik değil. Bu kas ağaçlarda yaşayan orangutanlar gibi primatlarda istikrarlı biçimde görülüyor ancak karad ayaşayan primatlarda farklılık gösteriyor. Evrimsel atıklara çok güzel bir örnek.
Kuyruk Sokumu
Ağaçlarda hareket etmemizi ve denge kurmamızı sağlayan kuyruk sokumu kemiği de evrimsel artıklara bir örnek. Kuyruk sokumu artık kaslar için bir çıpa görevi görüyor.
Tüylerin Diken Diken Olması
Kedilerin korktuklarında kabardıklarını görürsünüz. Biz insanların da korktuğumuzda tüyleri diken diken olur. Bunun bilimsel adı piloereksiyon refleksi olarak geçiyor. Gezegendeki zamanımızın çoğunu kürklü memeliler olarak geçirmemizin doğal sonucu olarak piloereksiyon refleksiyle üşüdüğümüzde vücudumuzun ısı kaybını önlemek ya da daha büyük görünmek için geliştirdiğimiz bir refleks. Zaman içinde tüylerimiz dökülünce bu refleks de etkisiz hale geldi ve artık orijinal görevini yapmıyor.
Avuçlama Refleksi
Avuçlama refleksi bir bebeğin herhangi bir şeyi sıkı sıkı tutmasında görülebilir. Bir şeye ulaşmak için yetişkinlere tutunma özelliği doğuştan geliyor. Bu refleks diğer primatlarda hala işe yarıyor. Ancak bizim bebeklerimiz diğer primatlara oranlara daha prematüre doğuyor. Yani insan yavrusu başını tutamıyor ya da istediği gibi hareket edemiyor. Bizim avuçlama refleksimizin amacının da bu olduğu düşünülüyor.
20’lik Dişler ve Apandisit
Evrimsel artık olarak görülen diğer vücut bölümlerinden biri de apandisit. Atalarımız önceden bunu sindirim için kullanıyordu ancak şimdiki insan vücudunda pek bir işlevinin olmadığı saptanıyor. Bazıları 20 yaş dişlerinin de evrimsel artık olduğunu savunuyor. Önceden primatların lifli gıdaları öğüttüğü 20 yaş dişleri artık çenemizde fazla diş olduğu için çekiliyor.